پیچ خوردگی مچ دست آسیب رایجی است که می تواند افراد را در هر سنی از ورزشکاران گرفته تا افراد مسن تحت تاثیر قرار دهد. پیچ خوردگی مچ دست زمانی رخ می دهد که رباط های مچ دست کشیده یا پاره شوند. رباط ها نوارهای سختی از بافت همبند هستند که استخوان را به استخوان می چسبانند و به مفاصل ثبات می دهند. پیچ خوردگی مچ دست ممکن است از نظر شدت متفاوت باشد، از کشش خفیف رباط ها تا پارگی کامل. درک ماهیت رگ به رگ شدن مچ دست و نقش فیزیوتراپی تخصصی دست در درمان و توانبخشی برای بهبودی موثر و جلوگیری از صدمات بعدی حیاتی است.
مچ دست ساختار پیچیده ای است که از چندین استخوان، رباط و تاندون تشکیل شده است. استخوان های اصلی درگیر در مفصل مچ دست عبارتند از:
رادیوس: بزرگتر از دو استخوان ساعد که در سمت شست یافت می شود.
اولنا: استخوان کوچکتر ساعد که در سمت صورتی قرار دارد.
استخوان های کارپال: هشت استخوان کوچک که در دو ردیف قرار گرفته اند، مفصل مچ دست را تشکیل می دهند: اسکافوئید، لونات، تریکوتروم، پیزیفرم، ذوزنقه، ذوزنقه، کاپیتات و هامات.
ثبات مچ دست به طور قابل توجهی تحت تأثیر رباط های اطراف است، از جمله:
- رباط جانبی رادیال: از مچ دست در سمت شست حمایت می کند.
- رباط جانبی اولنار: از مچ دست در سمت صورتی حمایت می کند.
- رباط رادیوکارپال پالمار: مچ قدامی را تثبیت می کند.
- رباط رادیوکارپال پشتی: مچ دست خلفی را تثبیت می کند.
آسیب به این رباط ها می تواند ناشی از مکانیسم های مختلفی باشد، معمولاً در هنگام زمین خوردن، فعالیت های ورزشی یا حرکات مکرر مچ دست.
متخصصان می توانند پیچ خوردگی مچ دست را از طریق موارد زیر تشخیص دهند:
- معاینه فیزیکی: ارزیابی مچ دست از نظر حساسیت، تورم و دامنه حرکتی. ممکن است آزمایشهای ویژهای برای ارزیابی رباطهای خاص انجام شود.
- مطالعات تصویربرداری: برای رد شکستگی ممکن است اشعه ایکس گرفته شود. در برخی موارد، ام آر آی یا سونوگرافی ممکن است برای ارزیابی میزان آسیب بافت نرم استفاده شود.
- سابقه بیمار: بحث در مورد مکانیسم آسیب و جدول زمانی علائم به تعیین سطح و ماهیت رگ به رگ شدن کمک می کند.
علل پیچ خوردگی مچ دست
پیچ خوردگی مچ دست اغلب ناشی از موارد زیر است:
ضربه: افتادن روی دست کشیده، شایع ترین علت پیچ خوردگی مچ دست است. ضربه می تواند باعث کشیدگی یا پارگی رباط ها شود.
استفاده بیش از حد: استرس مکرر ناشی از فعالیت هایی مانند تایپ کردن، ورزش کردن، یا کار یدی می تواند منجر به پارگی های کوچک در رباط ها شود که منجر به رگ به رگ شدن می شود.
ضربه های مستقیم: آسیب های ناشی از ضربه شدید یا برخورد در حین ورزش های تماسی می تواند به رباط های مچ دست آسیب برساند.
تکنیک نادرست: استفاده از فرم نادرست هنگام بلند کردن وزنه یا انجام فعالیتهای بدنی میتواند فشار بیموردی را بر روی مفصل مچ وارد کند.
علائم پیچ خوردگی مچ دست
علائم پیچ خوردگی مچ دست می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد: موضعی در مفصل مچ دست، که می تواند تیز یا ضربان دار باشد.
تورم: التهاب در ناحیه مچ دست، اغلب قابل مشاهده و قابل لمس است.
کبودی: تغییر رنگ ممکن است به دلیل خونریزی زیر پوست ایجاد شود.
محدوده حرکتی محدود: مشکل در حرکت مچ یا دست.
ضعف: ناتوانی در گرفتن یا بلند کردن موثر اجسام.
سفتی: احساس سفتی یا کاهش تحرک در مفصل مچ دست.
تمایز بین پیچ خوردگی مچ دست و سایر آسیب های احتمالی مانند شکستگی یا آسیب تاندون ضروری است. برای درد شدید، تغییر شکل قابل مشاهده یا از دست دادن قابل توجه عملکرد، ارزیابی پزشکی بسیار مهم است.
طبقه بندی آسیب
پیچ خوردگی مچ دست را می توان بر اساس شدت آن دسته بندی کرد:
رگ به رگ شدن درجه یک: کشش خفیف رباط ها با حداقل تورم و حساسیت. عملکرد معمولا حفظ می شود.
رگ به رگ شدن درجه دو: پارگی جزئی رباط ها. تورم متوسط، درد و عملکرد محدود. این دسته معمولاً به درمان فشرده تری نیاز دارد.
رگ به رگ شدن درجه III: پارگی کامل رباط ها، تورم قابل توجه و از دست دادن قابل توجه عملکرد. اغلب نیاز به مداخله تهاجمی تر، از جمله گزینه های بالقوه جراحی دارد.
نقش فیزیوتراپی تخصصی دست در درمان و توانبخشی پیچ خوردگی مچ دست
فیزیوتراپی نقش اساسی در درمان و توانبخشی پیچ خوردگی مچ دست، تمرکز بر تسکین درد، بازگرداندن دامنه حرکتی، بهبود قدرت و جلوگیری از آسیبهای بعدی دارد. فرآیند فیزیوتراپی را می توان به چند مرحله کلیدی تقسیم کرد.
فاز اولیه: مدیریت حاد
مرحله اولیه معمولاً برای چند روز اول پس از آسیب ادامه می یابد و بر R.I.C.E تاکید می کند. روش:
استراحت: از فعالیت هایی که علائم را تشدید می کنند خودداری کنید. بیحرکتی با آتل یا بریس ممکن است توصیه شود.
یخ: قرار دادن کمپرس یخ به مدت 15 تا 20 دقیقه هر دو ساعت می تواند به کاهش تورم و تسکین درد کمک کند.
فشرده سازی: استفاده از بانداژها یا بسته بندی های الاستیک برای به حداقل رساندن تورم و در عین حال اطمینان از گردش خون کافی.
ارتفاع: بالا نگه داشتن مچ دست بالاتر از سطح قلب به کاهش تورم کمک می کند.
فیزیوتراپیست ها ممکن است روش هایی مانند اولتراسوند یا تحریک الکتریکی را برای مدیریت درد و التهاب بکار ببرند.
فاز میانی: بازیابی دامنه حرکتی و قدرت
هنگامی که درد و تورم حاد کاهش یافت، فیزیوتراپی به سمت بازیابی عملکرد حرکت می کند. این مرحله شامل:
تمرینات دامنه حرکتی: تمرینات کششی و حرکتی ملایم به بازیابی حرکت طبیعی مچ کمک می کند. فیزیوتراپیست ها اغلب با تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی شروع می کنند و به تدریج به سمت دامنه حرکتی فعال در صورت تحمل حرکت می کنند.
تمرینات تقویتی: معرفی تدریجی تمرینات ایزومتریک و به دنبال آن تمرینات ایزوتونیک با تمرکز بر خم کننده ها و اکستانسورهای مچ دست. معمولاً از نوارهای مقاومتی یا وزنه های سبک استفاده می شود.
فعالیت های عملکردی: درگیر کردن بیمار در کارهای روزمره برای تقویت هماهنگی و تقویت ثبات مچ دست. این ممکن است شامل گرفتن اجسام با اندازه های مختلف یا انجام تمرینات مهارتی باشد.
انشعاب به آموزش های عملکردی خاص بر اساس فعالیت ها و نیازهای بیمار نیز در این مرحله اتفاق می افتد.
فاز پیشرفته: بازگشت به فعالیت
هنگامی که دامنه حرکت و قدرت کافی به دست آمد، تمرکز به تناسب اندام عملکردی و استراتژیهای بازگشت به بازی تغییر میکند که شامل موارد زیر است:
بارگذاری پیشرونده: معرفی مجدد تدریجی ورزش ها یا فعالیت ها. فیزیوتراپیست ها پاسخ بیمار را به افزایش تقاضای مچ دست نظارت می کنند.
تمرینهای اختصاصی ورزشی: درگیر شدن در تمرینهایی که حرکات خاص درگیر در ورزش یا فعالیتهای ترجیحی بیمار را در حین ارزیابی ثبات و قدرت تقلید میکنند پس از پیچ خوردگی مچ دست ضروری است.
تمرین عصبی عضلانی: شامل تمرینات تعادلی و هماهنگی برای تقویت حس عمقی و جلوگیری از آسیب های بعدی.
آموزش: آموزش دادن به بیماران در مورد تهویه مناسب، تکنیکها، ارگونومی و تجهیزات محافظ برای کاهش خطر آسیب مجدد.