بی اختیاری استرسی نوعی بی اختیاری ادراری است که در آن حرکات یا فعالیت فیزیکی – مانند سرفه، عطسه، خندیدن یا ورزش – باعث نشت غیر ارادی ادرار می شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عضلات کف لگن و اسفنکتر ادرار برای جلوگیری از خروج ادرار تحت فشار بسیار ضعیف هستند. این یک بیماری شایع است، به ویژه در میان زنان، اما مردان نیز می توانند آن را تجربه کنند. فیزیوتراپی کف لگن یک راهکار موثر در درمان انواع بی اختیاری ادرار است.
اولین علامت بی اختیاری استرسی نشت غیر ارادی ادرار در حین فعالیت بدنی است. بسته به شدت بیماری، این ممکن است از چند قطره ادرار تا مقادیر بیشتر متغیر باشد. علائم دیگر ممکن است شامل ناراحتی در حین حرکت و میل مکرر به ادرار کردن باشد.
بی اختیاری استرسی به دلیل تفاوت های آناتومیکی و تاثیر تغییرات هورمونی، بارداری و زایمان در زنان بسیار شایع تر است. مطالعات تخمین می‌زنند که از هر 3 زن، 1 نفر در دوره‌ای از زندگی خود این بیماری را تجربه می‌کنند. در بین مردان، بی اختیاری استرسی کمتر دیده می شود، اما می تواند رخ دهد، به ویژه پس از جراحی پروستات.
اگرچه بی اختیاری استرسی می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما شیوع آن با افزایش سن افزایش می یابد. این تا حد زیادی به دلیل ضعیف شدن طبیعی عضلات کف لگن و کاهش سطح هورمون ها مانند استروژن در زنان است که نقش حیاتی در حفظ قدرت عضلانی دارد.
علل و عوامل خطر
ضعیف شدن عضلات کف لگن
علت اصلی بی اختیاری استرسی ضعیف شدن عضلات کف لگن و اسفنکتر ادرار است. این ماهیچه‌ها از مثانه و مجرای ادرار حمایت می‌کنند و اطمینان حاصل می‌کنند که ادرار تا زمانی که عمدا آزاد نشود، در آن باقی می‌ماند. هنگامی که این عضلات ضعیف یا آسیب دیده باشند، حتی حداقل فشار روی شکم می تواند منجر به نشت ادرار شود. این می تواند به دلایل مختلفی از جمله زوال عضلانی مرتبط با افزایش سن و تغییرات هورمونی رخ دهد.
تأثیر زایمان و بارداری
بارداری و زایمان از عوامل مهم بی اختیاری استرسی در بین زنان هستند. اضافه وزن و فشار کودک در حال رشد فشار زیادی را بر عضلات کف لگن وارد می کند. زایمان واژینال، به ویژه، می تواند این عضلات را کشیده یا آسیب برساند و احتمال بی اختیاری را افزایش دهد. علاوه بر این، استفاده از فورسپس یا زایمان طولانی مدت می تواند این موضوع را تشدید کند.
چاقی و عوامل سبک زندگی
اضافه وزن باعث افزایش فشار شکم می شود و فشار اضافی بر عضلات کف لگن وارد می کند. این فشار زیاد می تواند در طول زمان عضلات را ضعیف کند و منجر به بی اختیاری استرسی شود. برخی از عادات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن نیز می تواند با ایجاد سرفه مزمن و فشار بیشتر ناحیه لگن کمک کند. سبک زندگی بی تحرک می تواند این مشکل را تشدید کند، زیرا عدم تحرک منجر به ضعف عضلات می شود.
نقش شرایط مزمن
شرایط مزمن مانند دیابت، اختلالات تنفسی و بیماری های عصبی می توانند خطر بی اختیاری استرسی را افزایش دهند. این شرایط ممکن است با سیگنال های عصبی به مثانه تداخل داشته باشد یا ضعف عضلانی را تشدید کند. علاوه بر این، اعمال جراحی در ناحیه لگن، مانند هیسترکتومی یا پروستات، ممکن است به طور ناخواسته بر عضلات یا اعصاب کنترل کننده ادرار تأثیر بگذارد.
علائم و تشخیص بی اختیاری استرسی
در حالی که نشت گاه به گاه ممکن است جزئی به نظر برسد، اما اگر بی اختیاری استرسی شروع به تداخل با فعالیت های روزانه یا کیفیت زندگی کرد، مهم است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید. به دنبال علائمی مانند نشت مکرر در حین انجام کارهای روزمره، مشکل در نگه داشتن ادرار هنگام خندیدن یا عطسه کردن، یا احساس نیاز مداوم به ادرار کردن بدون توانایی نگه داشتن آن باشید.
بی‌اختیاری استرسی در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به عوارض ثانویه مانند تحریک پوست در اثر رطوبت طولانی مدت یا عفونت‌های ناشی از رعایت بهداشت نامناسب شود. همچنین می‌تواند باعث ناراحتی عاطفی شود، به طوری که بسیاری از افراد در نتیجه شرایط خود دچار خجالت، اضطراب یا افسردگی می‌شوند.
یک معاینه فیزیکی کامل اغلب اولین قدم در تشخیص بی اختیاری استرسی است. این ممکن است شامل معاینه لگنی برای ارزیابی قدرت عضلانی و شناسایی هر گونه ناهنجاری باشد. برای مردان، معاینه پروستات نیز ممکن است برای رد کردن شرایط مرتبط انجام شود.
پزشکان ممکن است آزمایش‌های اضافی را برای تأیید تشخیص توصیه کنند. تست اورودینامیکی نحوه عملکرد مثانه و مجرای ادرار را ارزیابی می کند. سیستوسکوپی، که شامل قرار دادن یک دوربین کوچک در مثانه است، می تواند به شناسایی مشکلات ساختاری کمک کند. آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی نیز ممکن است برای ارزیابی ناحیه لگن استفاده شود.
گزینه های درمان بی اختیاری استرسی
فیزیوتراپی کف لگن
فیزیوتراپی کف لگن با تقویت عضلات کف لگن، بهبود هماهنگی عضلانی و افزایش آگاهی از این عضلات، به درمان بی اختیاری استرسی کمک می‌کند. فیزیوتراپیست با ارزیابی دقیق وضعیت بیمار، برنامه درمانی متناسبی را طراحی می‌کند که ممکن است شامل تمرینات زیر باشد:
- تمرینات تقویت عضلات کف لگن: این تمرینات به تقویت و افزایش قدرت عضلات کف لگن کمک می‌کنند.
- تمرینات هماهنگی: این تمرینات به بهبود هماهنگی بین عضلات کف لگن و سایر عضلات درگیر در کنترل ادرار کمک می‌کنند.
- بیوفیدبک: با استفاده از دستگاه‌های بیوفیدبک، بیمار می‌تواند فعالیت عضلات کف لگن خود را مشاهده کرده و به طور موثرتر آن‌ها را تمرین دهد.
- تکنیک‌های آرام‌سازی: این تکنیک‌ها به کاهش تنش عضلانی و بهبود عملکرد عضلات کف لگن کمک می‌کنند.
مزایای فیزیوتراپی کف لگن
- روش غیرتهاجمی: فیزیوتراپی کف لگن روشی ایمن و بدون درد است.
- اثربخشی بالا: بسیاری از افراد با انجام تمرینات فیزیوتراپی، بهبود قابل توجهی در علائم بی اختیاری استرسی خود تجربه می‌کنند.
- بهبود کیفیت زندگی: با کنترل بی اختیاری ادرار، کیفیت زندگی فرد به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.
- کاهش نیاز به دارو یا جراحی: در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی کف لگن می‌تواند جایگزین مناسبی برای دارو یا جراحی باشد.
تمرینات کف لگن که معمولا به نام کگل شناخته می شود، یکی از موثرترین درمان های غیرتهاجمی برای بی اختیاری استرسی است. این تمرینات شامل انقباض و شل کردن مکرر ماهیچه هایی است که ادرار را کنترل می کنند. با گذشت زمان، تمرین منظم می تواند کف لگن را تقویت کند، نشت را کاهش دهد یا حتی از بین ببرد. برای بهترین نتیجه، با یک فیزیوتراپیست برای اطمینان از تکنیک مناسب کار کنید.
مدیریت وزن و رژیم غذایی
حفظ وزن سالم در مدیریت بی اختیاری استرسی بسیار مهم است. اضافه وزن به مثانه و عضلات کف لگن فشار غیر ضروری وارد می کند. ترکیب یک رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر می تواند از یبوست جلوگیری کند، که عامل دیگری است که می تواند این ماهیچه ها را تحت فشار قرار دهد. محدود کردن مصرف کافئین و الکل، که هر دو می توانند مثانه را تحریک کنند، نیز توصیه می شود.
داروها
اگرچه داروها درمان اولیه بی اختیاری استرسی نیستند، اما ممکن است در موارد خاصی تجویز شوند. داروهایی که تون عضلانی را بهبود می بخشند یا انقباضات مثانه را کاهش می دهند می توانند به مدیریت علائم کمک کنند. برای زنان، درمان موضعی استروژن ممکن است برای تقویت بافت های واژن و مجرای ادرار در نظر گرفته شود.
مداخلات جراحی
جراحی یک گزینه برای موارد شدید است که سایر درمان ها شکست خورده اند. روش‌های متداول شامل جراحی اسلینگ است که از نوار کوچکی از مواد برای حمایت از مجرای ادرار استفاده می‌کند، و آویزان کردن گردن مثانه، که حمایت بیشتری از مثانه ایجاد می‌کند. هدف این جراحی ها بازگرداندن عملکرد طبیعی و کاهش قابل توجه نشت است.
سوالات متداول
تفاوت اصلی بی اختیاری استرسی با سایر انواع بی اختیاری چیست؟
بی اختیاری استرس ناشی از حرکات فیزیکی یا فشاری است که منجر به نشت ادرار می شود. در مقابل، بی اختیاری فوری شامل نیاز ناگهانی و شدید به ادرار است که اغلب منجر به نشت قبل از رسیدن به توالت می شود. بی اختیاری مختلط علائم هر دو بیماری را نشان می دهد.
آیا بی اختیاری استرسی به طور کامل قابل درمان است؟
در بسیاری از موارد، بی اختیاری استرسی را می توان به طور موثر مدیریت یا حتی درمان کرد، به خصوص با مداخله زودهنگام. تمرینات کف لگن، تغییر سبک زندگی و درمان های پزشکی مانند جراحی یا دارو می تواند به طور قابل توجهی علائم را بهبود یا برطرف کند.
آیا درمان های غیر تهاجمی برای بی اختیاری استرسی وجود دارد؟
بله، درمان های غیر تهاجمی شامل فیزیوتراپی و تمرینات کف لگن، تمرین مثانه، مدیریت وزن و تنظیم رژیم غذایی است. بسیاری از افراد از طریق این روش ها بدون نیاز به جراحی یا دارو، تسکین قابل توجهی پیدا می کنند.
بی اختیاری استرس چه تاثیری بر بارداری دارد؟
بارداری احتمال بی اختیاری استرسی را به دلیل فشار اضافی بر عضلات کف لگن و تغییرات هورمونی افزایش می دهد. با این حال، انجام تمرینات کف لگن در دوران بارداری می تواند این عضلات را تقویت کرده و خطر را کاهش دهد.
